Yabancı plakalı aracın Türkiye’ye götürülüp orada kullanılması…
AVUKAT ŞERİF YILMAZ – 9 Haziran 2018
Bu yazımızda yurtdışındaki insanımıza yabancı plakalı araçlarının Türkiye’ye götürülmesi, orada kalma süreleri ile ilgili hukuki dayanaklarını göstererek genel bilgiler vermek istiyoruz.
Baştan belirtelim ki, yurtdışındaki vatandaşlarımız hak ihlali dışında konu avukatlık bir durum olmadığından avukat olarak bizlerden değil, daha detaylı bilgileri ve merak ettikleri diğer sorularını bu işlemlerin güncel uygulamasını yapan ve bilgilendirme görevi olan yurtdışındaki Başkonsolosluklarımıza veya Türkiye’de kendilerine en yakın Gümrük Müdürlüklerine yönetmeliler.
Türkiye’ye „yabancı plakalı“ araç götürme şartlarından olan yurtdışındaki insanımızın yabancı plakalı aracının Türkiye’de kalma süresi, 25.07.2015 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan Bakanlar Kurulu kararı ile 6 aydan 24 aya (730 gün) çıkartıldı.
Bununla sadece yurtdışında ikamet edip yurtdışından emekli olan insanımızın yabancı plakalı aracının zaten bir yıl olan Türkiye’de kalma süresi iki yıla çıkarılmış, emekli olmayan ve Türkiye’ye turistlik amaçla giden vatandaşlarımızın araçlarının Türkiye’de kalma süresi eskisi gibi 6 ay olarak kalmıştı.
Daha sonra emekli olmayan Türkiye’ye turistlik amaçla giden yurtdışındaki insanımızın araçlarının da Türkiye’de kalma süresini 24 aya çıkaran Bakanlar Kurulu kararı 13.10.2015 tarihli 29501 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak tüm yurtdışındaki insanlarımız ve yabancı plakalı araçları kapsama alındı.
Böylelikle yurtdışında ikamet eden tüm vatandaşlarımız yabancı plakalı araçlarını Türkiye’de iki yıl (730 gün) bulundurma ve kullanma imkanına sahip oldular.
Kimler yabancı plakalı aracını götürebiliyor? Şartları nedir?
23.01.2010 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan Gümrük Müsteşarlığı’nın 1 Seri Nolu Geçici İthal Edilen Kara Taşıtlarına İlişkin Gümrük Genel Tebliği gereğince turistik kolaylıklar kapsamında yurtdışından geçici olarak araç ithal edebilmek için Türkiye’ye giriş tarihinden geriye doğru yurtdışında en az 6 aydan fazla bir süre (185 gün) ikamet edenler vatandaşlık durumlarına bakılmaksızın yurtdışındaki yabancı plakalı araçlarını Türkiye’ye getirebiliyor. Düzenlemedeki geriye doğru 185 gün bulunma kuralı, hem araç hem de vatandaşımız için ayrı ayrı yerine getirilmesi anlamındadır.
Bu değişiklikten sonra uygulamada 185 gün kuralı şikayetlere sebebiyet verdiğinden 10.11.2016 tarihli Resmi Gazete’de Türkiye dışında yerleşik olup yurtdışından emekli olanlardan (malulen emekli olanlar ile ön emeklilik hakkı kazananlar dâhil) emeklilik tarihinden sonra Türkiye‘ye ilk defa getirecekleri kişisel kullanıma mahsus yabancı plakalı araçları için bu 185 gün Türkiye dışında bulunması şartı kaldırılmıştır.
Bu yurtdışından emekli vatandaşlarımızdan ilk defa Türkiye’ye getirecekleri araçları için 185 gün şartı kaldırılırken aynı düzenlemede yurtdışından emekli yurtdışındaki vatandaşlarımızın Türkiye’ye giriş yaptıktan sonra aracın Türkiye’de kalma izin süresi (ör: 2 yıl) bitmeden tekrar yurtdışına araçları ile çıkmaları halinde bu izin süresi içerisinde olmak şartıyla yabancı plakalı aynı aracıyla yeniden Türkiye‘ye girmeleri halinde Türkiye’ye son giriş tarihinden geriye doğru bir yılda en az 185 gün Türkiye dışında bulunma şartı da kaldırılmıştır.
Yurtdışından emekli olmayan diğer yurtdışındaki vatandaşlarımız ve araçları için ise 185 gün kuralı devam etmektedir.
Hangi belgeler isteniyor?
Araçla Türkiye’ye girerken gerekli belgeler şu şekilde:
1-Aracın yurtdışı mülkiyet belgesi (araç, giriş yapacak kişiye ait değil ise geçerli bir vekâletname). Vekâletname olarak;
a)Elçilik, konsolosluk veya noterlikçe onaylı vekâletnameler,
- b) Ya da aracı getiren şahıs ile aracın mülkiyet sahibinin giriş gümrük idarelerinde hazır bulunmaları hâlinde, bu kişilerin kendi aralarında düzenleyecekleri ve gümrük idarelerince onaylanan vekâletname,
- c) Gerçek kişilerin kendi aralarında düzenleyerek ilgili ülkenin gümrük, belediye, emniyet ve mahkeme gibi resmi makamlarına onaylatılmış olan belgeler,
- d) Uluslararası Tur İttifakı (AİT) ve Uluslararası Otomobil Federasyonu (FIA) üyesi ülkelerin otomobil kuruluşlarınca düzenlenen belgeler,
- e) Otomobil firmaları ve diğer tüzel kişiliklere ait taşıtlar için firma sahibi veya yönetim kurulunun imza ve onayını içeren vekâletnameler,
- f) Kiralanmak suretiyle (rent a car) getirilen araçlar için kira sözleşmesi gibi belgeler, kabul edilmektedir.
2-Araca ait Türkiye’de geçerli sigorta poliçesi,
3-Kişinin pasaportu (varsa T.C. Kimlik Belgesi veya Mavi Kart)
4-Yurtdışından emekliler için ise emekli olduğuna ilişkin konsolosluktan onaylanmış Türkçe tercümeli emekli olduğunu gösterir belge.
Bu belgeler girişte veya daha sonra gümrük makamlarına ibraz ediliyor. Bu işlemler için vatandaşlarımızdan hiçbir ücret veya masraf alınmıyor.
Türkiye’ye sadece Türk vatandaşları mı araç götürebiliyor?
Mevzuatta araç malikinin vatandaşlığı ile ilgili bir sınırlama olmadığından yabancı ülke vatandaşları,Türk vatandaşları, mavi kartlılar veya çifte vatandaşlar da yabancı plakalı araçlarını Türkiye’ye götürebilirler. Burada esas kriter vatandaşlık değil, yurtdışında ikamettir.
Ancak mavi kart hakkı olmayan ve Türkiye’de oturma izni bulunan yabancı uyrukluların araçlarına verilecek süre 730 günü aşmamak üzere ikamet tezkeresinde belirtilen süre kadar olabilir. Türkiye’de oturma izni bulunmayan yabancı uyruklu kişilere 180 günde toplam 90 gün süre verilmektedir.
Sadece ikamet ettiğimiz ülkenin aracını mı götürebiliriz?
Gümrük Müsteşarlığı’nın 1 Seri Nolu Genel Tebliği’nde 29.05.2018 tarihinde değişiklik yapılarak Avrupa Birliği veya Avrupa Serbest Ticaret Birliği ülkelerinden birinde ikamet edip yine başka bir Avrupa Birliği veya Avrupa Serbest Ticaret Birliği ülkesinde tescil edilmiş yabancı aracınızın Türkiye’ye götürülmesine imkân sağlanmıştır.
Örnek verecek olursak Fransa’da ikamet eden bir Avrupalı Türk, Bulgaristan’da adına kayıtlı aracını geçici ithalat kapsamında Türkiye’ye götürerek 24 ay kalma izni alabilir.
Araç ile bizim işlemlerimiz gümrükte ne kadar zaman alıyor?
İşlem süresi iş yoğunluğuna ve istenen belgelerin eksiksiz olup olmadığına bağlı olarak değişebilmekle birlikte, gümrükte işlemlerin daha kısa sürede bitirilmesi için sisteme sadece T.C. kimlik nosu ile giriş yapılabildiğinden yabancı uyruklu olanlar hariç Türk veya çifte vatandaşlarla mavi kart sahipleri için Bakanlık tarafından „Özel Taşıtlar İçin Ön Beyan Uygulaması“ başlatılmıştır.
Daha fazla bilgiyi http://trakya.gtb.gov.tr/haberler/ozel-tasitlar-icin-on-beyan-uygulamasi-basladi adresinden alabilir sisteme https://uygulama.gtb.gov.tr/tasit1onbeyan web sayfasından gümrüğe gelmeden önce 15 gün içerisinde herhangi bir gün veya saat giriş yapılarak işlem ve bekleme süresi kısaltılabilir.
Türkiye’ye götürülen araç verilen izin süresini aşarsa ne olur?
Turistik kolaylıklar kapsamında Türkiye’ye götürülen araçlar için verilen süre geçirildiğinde (altı ay veya iki yıl) yetkili makamlarca 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 238 ve 241 inci maddeleri uyarınca kişiler hakkında aracın gümrük değerinin iki katını bulabilen gümrük vergisi ve/veya maktu usulsüzlük cezaları söz konusu olabildiği gibi araç yurtdışı hükmüne geçirilerek Gümrük İdaresi’nce teslim alınır.
Olayın ve ihlalin özelliğine göre 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununun 3/9 maddesi gereğince aracın gümrüklenmiş değerinin iki katı idarî para cezası da verilebilir.
Böyle bir işlemle karşılaşmamak için aracınızı yurtdışına çıkarırken ya da bir gümrük idaresine teslim ederken aracınıza ait bilgisayardaki giriş kaydının kapatılması ve pasaportunuzdaki “taşıt vardır” kaşesinin iptal edilmesi gerekmektedir.
Yabancı plakalı araç sahtecilik suretiyle Türkiye içerisinde serbest dolaşıma sokulursa kaçak hükmüne girer. Örneğin Yargıtay 7. Ceza Dairesi bir kişinin, aracı yabancı uyruklu kişiden haricen satın alarak ve onun tarafından yurda getirilmesini sağlayarak aracı Türkiye‘de bırakmasını ve sürekli olarak başka bir aracın plakasını takarak kullanmasını kaçakçılık kastı olarak almış ve sanıkların 5607 sayılı Kanununun 3/1 maddesi gereğince bir yıldan beş yıla kadar hapis ve onbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılması gerektiğine hükmetmiştir.
Türkiye’ye götürülen aracı kimler kullanabilir?
4458 Sayılı Gümrük Kanununun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkındaki 29.09.2009 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı’nın 43’üncü maddesi “Geçici ithalat rejimi kapsamındaki eşya kiralanamaz, ödünç verilemez, bir başkasının kullanımına bırakılamaz ve satılamaz” demektir. Yani esas olarak aracı Türkiye’ye götüren kişi dışında kimse kullanamaz.
Ancak gerek Bakanlar kurulu kararının 16’ncı maddesi, gerekse 23.10.2010 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan Gümrük Müsteşarlığı’nın 1 Seri Nolu Geçici İthal Edilen Kara Taşıtlarına İlişkin Gümrük Genel Tebliği’nin 15’inci maddesi turistik kolaylıklardan faydalanılarak geçici olarak ithal edilen araçların;
1-Araç sahibinin, ikamet yeri Türkiye Gümrük Bölgesi dışında bulunan (yurtdışında ikamet eden) eşi veya usul ya da füru olan (çocukları veya anne-babası) kişilerce,
2- Belirli bir süre görev yapmak veya öğrenimde bulunmak üzere gelenler ile Türkiye’de geçici olarak oturma iznine haiz emekli yabancılar tarafından geçici olarak ithal edilen araçlarda, araç sahibinin eşi veya usul ya da füru olan kişilerce,
3- Acil bir durum nedeniyle ve bu durum süresince araç sahibi de araçta bulunmak şartı ile Türkiye’de ikamet eden kişilerce kullanılması mümkündür.
Bunlar dışında birinin kullanması halinde geçici ithal edilen araç amacı dışında kullanıldığı için yukarıda belirtilen maddeler gereğince cezai işleme tabi tutulur.
Ayrıca geçici ithalat rejimi kapsamında getirilen bu yabancı plakalı araçları hile ile yurt dışına çıkarmış gibi işlem yapan kişi veya kişiler hakkında 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununun 3/4 maddesi gereğince bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılmaları için adlî soruşturma açılır.
Aracımızın verilen sürede Türkiye’de trafik sigortası veya muayene süresi geçerse ne yapmalıyız?
Aracınız yabancı plakalı olduğu için bu istisna haktan yararlanma imkanı vardır. Aracın kayıtlı olduğu ülke mevzuatı gereğince sigorta, vergi ve muayeneleri yaptırılır. Ancak yabancı ülkeden alınan yeşil kart sigorta poliçesinin süresi geçmiş ve/veya geçmek üzere ve Türkiye’de 24 ay kalmak için izin alacak bir araç ise gümrükte bu aracın Türkiye’ye girişine izin verilmez. Zira Karayolları Trafik Kanunu ve yönetmelik hükümlerine göre sigorta güvencesi olmayan araçlar Türkiye’de trafiğe çıkamazlar.
Böyle durumlarda yabancı plakalı araçlara sigorta şirketleri özel mali zorunluluk trafik poliçesi düzenlemektedir. Gümrük müdürlüğünün yönlendirilmesiyle ülkemizde geçerli bu sigorta yaptırılabilir.
Buradaki tek sorun Türkiye’de mevzuat gereğince trafik mali zorunluluk sigortalarının bir yıllık süre için yapılması. Yani bu süre ne bir yıldan az ne de bir yıldan uzun bir süre için yapılamaz. Bu nedenle bir yıldan az kalacak ve sigortası olmayan araçlar en az bir yıllık sigorta yaptırmaları gerekir. Daha fazla bilgi sigorta şirketlerinden alınmalıdır.
Yabancı plakalı araçların Türkiye’de muayenelerinin (TÜV, Pickerl) yapılması ise maalesef mümkün değildir. Bu durum vatandaşımız için sıkıntı yaratabilir. Çünkü Karayolları Trafik Yönetmeliği‘nin 67.madde gereğince teknik şartlara uygun durumda olmayan araçların trafiğe çıkarılması yasaktır.
Ülkelerin kendi mevzuatına göre yapılan muayene geçerlilik süreleri birbirinden farklı olduğundan vatandaşlarımız buna çok dikkat etmelidir. Örneğin Almanya’da araç muayeneleri 2 yıl geçerli iken Avusturya’da ve Hollanda’da bir yıldır. Bu konuda da yetkili gümrük müdürlükleri, karayolları müdürlükleri ile emniyet trafik şube müdürlüklerinden bilgi alınmalıdır.
Çifte uyrukluların her iki ülke pasaportuyla ayrı ayrı araç götürme hakkı var mı?
Yabancı plakalı araç Türkiye’ye girerken yukarıda belirtilen belgelerin ibrazı ile gümrük müdürlüğünce sisteme kaydedilir ve giriş yapılan pasaporta işlenir. Bu bir kişi ve tek araç için geçerlidir.
Vatandaşımız ikinci bir ülke vatandaşlığına ve pasaportuna sahip olsa bile diğer pasaportu ile bir araç daha götüremez. Bu şekilde yapanlara 5607 sayılı Kanununun 3/4 maddesi gereğince bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılmaları için adlî soruşturma açılır.
Türkiye’ye götürülen yabancı plakalı aracımızı Türkiye’de bırakıp yurtdışına araçsız gelip gidebilir miyiz?
Yukarıdaki ilgili Bakanlık Tebliğinin 16’ıncı maddesine göre; turistik kolaylıklardan istifade edilerek programa kayden yurda getirilen araçların sahiplerinin araçsız olarak yurtdışına geçici olarak çıkmak istemeleri hâlinde, aracın herhangi bir gümrük idaresinin denetimine bırakılması gerekir.
Ancak, gümrük idaresinin aracı muhafaza altına alacak yerinin bulunmaması hâlinde, aracın teslim edileceği tüzel kişiliğe sahip resmi veya özel kuruluşlardan aracın kendilerinde muhafaza edileceğine ve kullanılmayacağına ilişkin taahhütname alınmak suretiyle gümrük idaresinin denetim ve gözetimi altında uygun bulunacak yerlere konularak çıkışlarına izin verilir. İlgilinin pasaportuna gerekli meşruhat verilerek bilgisayar kayıtlarından aracın giriş kaydı kapatılır.
Türkiye’deki aracımızın vekaletname ile yurtdışına çıkarılması mümkün mü?
Elbette mümkündür. Konuyu düzenleyen Tebliğin 18 inci maddesine göre; Turistik kolaylıklardan istifade edilerek programa kaydedilmek suretiyle geçici ithali yapılan araçların, aracı getiren şahıs dışında geçerli bir vekâletname ile yetkilendirilen yurtdışında ikamet eden başka bir şahıs tarafından yurtdışı edilmesine izin verilir.